بررسی، عملکرد مدیریت شهرهای میانی در برنامه ریزی کاربری اراضی( نمونه موردی ایرانشهر)

شهر پایگاه اصلی تمدن انسانی و تبلور ذهنی و تکنولوژیک بشر است. مطالعه سطوح و رشد شهر نشینی منعکس کننده این واقعیت است که رشد جمعیت شهری به سرعت در حال افزایش است (سیف الدینی، 1378: 75). شهر به مثابه بخشی از سلسله مراتب سیستم فضایی و تقسیمات سیاسی، جغرافیایی هر کشور بر اساس شاخص های مختلفی مانند نوع حکومت، مدیریت، سطح آگاهی، علاقه مندی اجتماعی و مشارکت مردم در نظام تصمیم گیری و ... شکل می گیرد. شهرنشین شدن جمعیت، افزایش جمعیت شهرها و به تبع آن توسعه شهرهای کوچک و بزرگ، ویژگی عصر حاضر است و توسعه پایدار این شهرها در گرو داشتن برنامه ریزی و مدیریت شهری کارآمد می باشد( رضویان ،1386 :102). هدف کلی برنامه ریزی شهری تأمین رفاه مردم است از طریق ایجاد محیطی بهتر، سالم تر، آسان تر، موثرتر و دلپذیرتر(حسین زاده دلیر، 1377: 25). گسترش شهر نشینی و مسائل و مشکلات خاص زندگی شهری بیش از پیش ضرورت توجه همه جانبه به راهبردها و چاره های سودمند برای بهینه سازی زندگی ساکنان شهرها را روشن ساخته است. در میان موضوع هایی مانند محیط زیست شهری، حمل و نقل شهری، ایمنی شهری و برنامه ریزی شهری، یک از عوامل بسیار مهم که تأثیر فزاینده و تعیین کننده ای بر دیگر عوامل سازنده شهری دارد مدیریت شهری است(سعید نیا، 1383 : 19). نظام مدیریت شهری با هدف اداره مطلوب امور شهر سعی دارد روابط میان عناصر شهری را هماهنگ سازد(زاهدی فر، 1373: 10). امروزه در اثر شهرنشینی بدون برنامه نابسامایی های در کاربری زمین در شهرها بوجود آمده است جهت ارتقاء کیفی شهرنشینی، ساماندهی کاربری اراضی شهرها از اهمیت بالای برخوردار می باشد. برنامه ریزی کاربری زمین شهری در عمل، به عنوان هسته اصلی برنامه ریزی شهری (chapin, stuart,1978:10- 15) فرایندی است که در آن نحوه استفاده از زمین و الگوی پراکنش مکانی- فضایی کاربری های شهری، به منظور رفاه زندگی اجتماعی شهروندان مشخص می شود (رضویان ،1381 :50). برنامه ریزی کاربری اراضی شهری از جنبه های اصلی ساخت شهر است و این مقوله در پی نابسامانی ها، مسائل و مشکلات شهرها در دهه های اخیر از جایگاه ویژه ای برخوردار شده است. در واقع هدف نهایی برنامه ریزی کاربری زمین ایجاد نوعی تعادل اکولوژیک و عدالت اجتماعی در روند توسعه و عمران شهر است و می باید به اهداف کیفی انسانی مثل ادراک زیبایی، احساس هویت فضایی و احساس تعلق به محیط نیز پاسخ گوید چرا که در نهایت اینگونه عوامل هستند که زمینه ی "آسایش" و "رضایت" شهروندان را فراهم سازد(مهدی زاده، 1382: 286). در این خصوص سیستم مدیریت شهری بنا به تعریف و به لحاظ وظایف عملی خود، موظف به برنامه ریزی توسعه و عمران شهری و اجرای برنامه ها و طرح های شهری مربوطه است، امروزه از جمله عواملی که باعث نابسامانی کاربری اراضی شهری شده علاوه بر شهرنشینی فزاینده و مشکلات محتوایی طرح های شهری (پور احمد، 1385: 174)، ضعف عملکرد مدیریت شهری است که موجب آشفتگی در توزیع کاربری ها و تخصیص منابع و خدمات، در نواحی شهری شده و محیطی نا امن و نامناسب را برای شهروندان خلق کرده است. فقدان مدیریت کارآمد و ضعف طرح های شهری در بیشتر شهرهای کشورهای در حال توسعه از جمله ایران موجب شده تا برنامه ریزی و هدایت شهرهای بزرگ، متوسط و حتی کوچک خارج از کنترل مجریان و برنامه ریزان شهری بوده و تحقق اهداف مصوب طرح های شهری را با مشکل مواجه ساخته است. این پژوهش در پنج فصل تدوین گردیده است که عبارتند از: فصل اول: که بیان مسأله، ضرورت و اهمیت تحقیق، اهداف تحقیق، سابقه و پیشینه تحقیق، تعریف واژه ها و مفاهیم، معیارهای عملکرد مدیریت شهری، محدوده زمانی و مکانی تحقیق و مشکلات و موانع انجام تحقیق را شامل می شود. فصل دوم: اصول و مبانی نظری تحقیق؛ به بررسی نظریات و راهبردهای، شهرهای میانی، مدیریت شهری، کاربری اراضی الگوههای مدیریت شهری و حکمروایی شهری پرداخته شده است. فصل سوم: ویژگیهای جغرافیایی منطقه مورد مطالعه؛ این فصل در سه بخش شامل بررسی ویژگیهای محیطی(طبیعی)، ویژگیهای جمعیتی – اجتماعی و ویژگیهای اقتصادی منطقه مورد مطالعه تدوین شده است. فصل چهارم: به بـررسی و و تحلیل نظام کاربری اراضی شهر ایرانشهر به تفکیک نواحی و محلات شهری و بررسی و تاثیر عملکرد مدیریت شهری بر نحوه نظارت بر کاربری های اراضی شهر و معرفی موانع و مشکلات و معضلات مدیریت شهری ایرانشهر و با بهره گیری از روش تحلیل های داده ها با استفاده از نرم افزار های آماری پرداخته است. فصل پنجم: آزمون فرضیات، نتیجه گیری و پیشنهادات؛ در این فصل فرضیات تحقیق مورد سنجش و آزمون قرار گرفته و بر مبنای آن نتیجه گیری شده و سپس به ارائه پیشنهادات پرداخته شده است.